Báo cáo thẩm tra dự án Luật
Doanh nghiệp (sửa đổi) cũng đề nghị cần cụ thể hóa những ngành, nghề cấm kinh doanh và ngành, nghề kinh doanh có điều kiện. Bởi Điều 33 của Hiến pháp năm 2013 quy định mọi người tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm. Nhưng Điều 14 của Hiến pháp năm 2013 cũng quy định quyền của con người, của công dân chỉ bị hạn chế theo quy định của luật trong những trường hợp cần thiết, vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng. Hiện nay, trong một số luật đã có quy định về lĩnh vực, ngành, nghề, hàng hóa, dịch vụ cấm kinh doanh, kinh doanh có điều kiện và điều kiện kinh doanh.
Tuy nhiên, để bảo đảm sự thống nhất và minh bạch, cần tập hợp để quy định thành những danh mục cụ thể kèm theo dự án Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) trên cơ sở xem xét tính hợp lý và khả thi; quy định rõ hơn nguyên tắc xác định các ngành, nghề cấm kinh doanh.
Thực tế, có nhiều ví dụ cho thấy cần quy định cụ thể trong luật những ngành nghề cấm kinh doanh, kinh doanh có điều kiện để doanh nghiệp, người dân dễ dàng theo dõi. Như việc một doanh nghiệp nuôi gián đất đã phải dừng hoạt động dù đã được địa phương cấp phép kinh doanh. Nguyên nhân do đây là động vật không thuộc danh mục vật nuôi được sản xuất, kinh doanh do Bộ NN và PTNT quy định. Ở đây không chỉ nói đến việc cán bộ chức năng đã tắc trách trong việc cấp giấy phép kinh doanh, mà các doanh nghiệåp cũng cần phải nắm đượåc những thông tư của Bộ NN và PTNT để xác định giống vật nuôi được sản xuất, kinh doanh.
Quyền của con người, của công dân theo Hiến pháp năm 2013 chỉ bị hạn chế theo quy định của luật trong những trường hợp cần thiết, vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng. Vì vậy, quyền tự do kinh doanh của người dân không thể bị hạn chế ngay từ các nghị định của Chính phủ, thông tư của bộ, ngành hay quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Không thể vì hạn chế năng lực quản lý mà giới hạn một trong những quyền cơ bản của con người, của công dân đã được hiến định.
Đành rằng, việc sửa đổi, bổ sung hay xây dựng mới một luật sẽ mất thời gian, công sức vì có quy trình thực hiện chặt chẽ hơn so với các nghị định, thông tư, quyết định. Nhưng một quyền cơ bản của con người, của công dân thì phải có ứng xử phù hợp, không thể chỉ vì tiện cho cơ quan quản lý. Hơn nữa, môi trường đầu tư của nước ta đang thiếu sức hấp dẫn hơn so với các quốc gia khác. Như vậy, quy định các ngành nghề cấm kinh doanh hoặc kinh doanh có điều kiện ngay trong luật là sẽ giúp khắc phục được hạn chế này.
Quyền tự do kinh doanh của mọi người cần được bảo đảm trong dự án Luật Doanh nghiệp (sửa đổi). Điều này không chỉ giúp quy định của Hiến pháp năm 2013 được thi hành, mà còn giúp tạo môi trường kinh doanh thuận lợi hơn cho các cá nhân, tập thể và doanh nghiệp.
Theo Lê Bình