Thế nào là doanh nghiệp Nhà nước?

Sáng 21/5, Quốc hội thảo luận một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự án Luật Doanh nghiệp (sửa đổi). Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, trên cơ sở ý kiến của các vị đại biểu Quốc hội (ĐBQH), ý kiến các cơ quan của Quốc hội và Báo cáo của Chính phủ về việc giải trình, tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo các cơ quan hữu quan nghiên cứu tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) 

Theo ông Thanh, còn nhiều ý kiến khác nhau xung quanh quy định doanh nghiệp nhà nước (DNNN) là doanh nghiệp có trên 50% vốn góp hoặc cổ phần chi phối của nhà nước.



Bày tỏ quan điểm về vấn đề này, Đại biểu Mai Thị Ánh Tuyết (Đoàn An Giang) cho rằng cần cân nhắc, đánh giá kỹ lưỡng việc quy định tỉ lệ vốn nhà nước chiếm giữ trên 50% là DNNN. Quy định này chưa thể hiện được vai trò chi phối và quyết định của nhà nước với các vấn đề quan trọng, đảm bảo quyền hài hoà, đóng góp của các cổ đông khác.

Đại biểu Mai Hồng Hải (Đoàn Hải Phòng) thì cho rằng nhà nước nắm giữ 50% vốn là có quyền chi phối nhiều vấn đề quan trọng của doanh nghiệp, đảm bảo lợi thế quyết định, đặc biệt là hợp đồng kinh doanh, nên tỉ lệ trên 50% là phù hợp.

Tuy vậy, để xác định căn cứ, đại biểu Trần Văn Tiến (Vĩnh Phúc) đề nghị rà soát số lượng DNNN mà nhà nước đang nắm giữ 50% vốn sở hữu trở lên, đánh giá rõ tác động, tiến trình cổ phần hoá, thu hút vốn từ tư nhân...

"Việc xác định là DNNN với tỉ lệ trên phải đảm bảo nguyên tắc công khai minh bạch, phân biệt rạch ròi quản lý nhà nước và quản trị doanh nghiệp, không để thất thoát vốn nhà nước, quy định rõ chế tài chức vụ chức danh của cán bộ quản lý trong DNNN", ông Tiến nói.

Trong khi đó, Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (Đoàn Khánh Hòa) cho rằng việc thay đổi khái niệm doanh nghiệp nhà nước theo sẽ có nhiều hệ lụy, ảnh hưởng quá trình cổ phần hoá, vì phải điều chỉnh quy định kiểm toán, tài sản công, quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp.

Tỉ lệ 50% cũng không rõ là nắm giữ trực tiếp hay gián tiếp, nên nhiều doanh nghiệp đã cổ phần hoá bỗng nhiên trở thành DNNN trở lại và nhà đầu tư nước ngoài e ngại việc mua lại doanh nghiệp.

Xem xét, ban hành thành luật riêng về hộ kinh doanh

Tại phiên họp sáng nay, việc đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp sửa đổi cũng tạo nên hai luồng ý kiến, một số quan điểm nhất trí nhưng đa số không đồng tình và cho rằng cần ban hành một luật riêng.

Theo đó, về phạm vi điều chỉnh, quy định đối tượng hộ kinh doanh vào dự thảo Luật Doanh nghiệp, Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đề nghị không quy định nội dung về hộ kinh doanh vào dự thảo Luật, mà xem xét, ban hành một luật riêng về hộ kinh doanh.

Lý giải vấn đề này, báo cáo giải trình tiếp thu của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội nêu rõ, xét về bản chất, hộ kinh doanh là một loại hình kinh doanh nên quyền và nghĩa vụ của hộ kinh doanh cần phải được điều chỉnh bởi Luật, chứ không thể quy định bằng Nghị định. Tuy nhiên, việc đưa hộ kinh doanh vào dự thảo Luật là không phù hợp vì hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp nên không thuộc phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Luật Doanh nghiệp;

Mặt khác, hộ kinh doanh được coi là một hình thức kinh doanh khác biệt với doanh nghiệp tư nhân, công ty hợp danh, công ty TNHH và công ty cổ phần.

Những quy định về hộ kinh doanh tại dự thảo Luật chỉ mới giải quyết được việc kiểm soát, quản lý nhà nước đối với hộ kinh doanh, mặt khác có thể làm tăng rủi ro, tăng chi phí đối với thành lập và hoạt động của hộ kinh doanh; bên cạnh đó chưa có quy định tạo thêm quyền tự do kinh doanh, tăng độ an toàn kinh doanh, tạo thêm thuận lợi cho hộ kinh doanh, cũng như các cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của hộ kinh doanh.

Vì vậy, việc quy định hộ kinh doanh trong dự thảo Luật dẫn đến phải mở rộng thêm phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng cho một chủ thể mới.

Chưa kể, số lượng về đối tượng chịu tác động là hộ kinh doanh rất lớn. Do vậy, cần có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá thực tiễn và tham vấn để hoàn thiện khung khổ pháp luật tốt nhất điều chỉnh và áp dụng cho chủ thể hộ kinh doanh, tránh những tác động bất lợi tới hoạt động của các hộ kinh doanh.

Bàn luận về vấn đề này, theo đại biểu Trần Văn Tiến, số lượng hộ kinh doanh hiện nay gấp 5 lần doanh nghiệp nhưng bản chất hoạt động khác với doanh nghiệp. "Quy mô kinh doanh hạn chế, hoạt động phạm vi ngành nghề kinh doanh nhỏ lẻ, chưa rõ phương thức quản lý nên có thể gây khó khăn cho quản lý kinh doanh hàng triệu hộ kinh doanh hiện nay", ông Tiến nhận định.

Đại biểu Mai Sỹ Diến (Đoàn Thanh Hoá) đồng tình xem xét ban hành luật riêng, vì thực tế việc vận động các hộ kinh doanh thành lập doanh nghiệp đang chưa hiệu quả. Trong khi việc quản lý 5 triệu hộ kinh doanh này là việc lớn, phải có luật để động lực phát triển.